Zašto baš - Versaj...Srpski Versaj u najlepšim danima činile su tri zgrade – Veliki konak Stojana Simića, Stari i Novi dvor, kao i lepo uređen vrt sa letnjikovcem, baštom sa lalama, lepšim nego u Holandiji, paviljonom za muziku, ograđenim impozantnom ogradom od kovanog gvožđa.
Od tadašnje raskoši i lepote malo toga je sačuvano.
U dvorskom kompleksu u Ulici kralja Milana, prilično oštećenom u toku Prvog i Drugog svetskog rata, danas se jedna naspram druge nalaze Skupština grada, smeštena u Starom dvoru i predsedništvo Srbije, u Novom dvoru.
Kamen temeljac za Stari dvor, položen je 12. januara 1881. godine. Kralj Milan Obrenović ga je podigao za sebe, suprugu Nataliju i sina Aleksandra. Dvor je projektovao Aleksandar Bugarski.
Ovaj arhitekta je autor i Narodnog pozorišta, kao i pola Knez-Mihajlove ulice. Posle njegove prerane smrti dvor je 1883. godine završio arhitekta Jovan Ilkić, učenik slavnog Hansena. Ukrašen mnogim kubetima, karijatidama, terasama, balkonima, grbovima, smatran je za najlepši dvor na Balkanu.U vreme kada je završen, nameštaj i sav enterijer u stilu rokokoa i renesanse, urađen je po porudžbini u čuvenoj bečkoj firmi "Dvorska firma Porto i Fiks". U dvoru se nalazila ogromna biblioteka sa 10.000 knjiga i zimska bašta u kojoj je kralj Milan rado boravio. A ni lepa dvorska kapela u vizantijskom stilu, nije mogla da ostane neprimećena.
– Kuća trgovca Simića podzemno je bila povezana sa ruskim poslanstvom ali kralj Aleksandar i kraljica Draga nisu uspeli da pobegnu. Najmlađa zgrada u dvorskom kompleksu takozvani Novi dvor, današnje sedište predsednika države, zidana je u maniru renesanse i baroka. Autor ovog zdanja bio je tada mladi arhitekta Stojan Titelbah. Dvor je uglavnom imao protokolarni karakter, budući da je kralj Petar živeo u vili na Senjaku. U današnjem Pionirskom parku postojao je i dom garde, ali je posle drugog svetskog rata na zahtev Moše Pijade ta zgrada porušena – kaže arhitekta Branko Bojović.
Prema pisanju "Politike" od 10. aprila 1921. godine može se saznati da dvor ima ukupno 60 prostorija. "Tu treba računati tri velika salona, jedan naročito udešen za zvanične prijeme, devet manjih kabineta za rad, pet kupatila. Aleksandar Karađorđević je u njemu kratko boravio. Karađorđevići su se veoma brzo preselili u dvor na Dedinju, a posle atentata na kralja Aleksandra, u ovom zdanju bio je muzej kneza Pavla."
 |
urušeno kube sa krunom na vrhu |
 |
| oštećeni Stari dvor |
Karađorđevići su Stari dvor koristili za prijeme i zabave budući da je imao luksuzan enterijer. Međutim, tokom Prvog svetskog rata je ozbiljno oštećen. U ovlaš popravljenom zdanju zasedala je Narodna skupština 1919. i 1920. godine. I tokom Drugog svetskog rata je prilično stradao. Popravke su trajale do 1947. godine, posle čega je u njemu bio Prezidijum Narodne skupštine, Vlada FNRJ, Savezno izvršno veće, a od 1961. godine Skupština grada. Enterijer je uradio Aleksandar Đorđević, projektant Belog dvora. Nova narodna vlast se nije libila da angažuje dvorskog arhitektu za uređenje unutrašnjosti zdanja.
Tadašnje renomirane arhitekte Dragiša Brašovan i Momčilo Belobrk su uradili spoljašnost, ali ne tako uspešno. Potpuno su izmenili ulaz i, prema nekima, sasvim ga unakazili.
Mnogo umetničkog blaga je nestalo iz ovog dvora, poput slika Van Goga, Gogena, Sezana, koje je kralj Milan kupovao u Parizu. Osim toga, dvor je ostao bez dva kubeta prema bašti i dvoglavog orla na kupoli. Tek 1997. godine u vreme kada je pokojni Zoran Đinđić bio gradonačelnik, dvoglavi orao je vraćen.
Novi dvor je građen za rezidencijalne potrebe
dinastije Karađorđević u periodu između 1911. i 1922. godine. Kamen temeljac položen je 14. septembra 1911. u prisustvu kralja Petra I
Karađorđevića, mitropolita Dimitrija, ministara, državnih savetnika i
viših oficira. Do prekida u gradnji došlo je u toku I Balkanskog i I svetskog rata.
Zgrada je podignuta prema projektu poznatog beogradskog arhitekte Stojana Titelbaha (1877-1916) na mestu porušenog dvorca prestolonaslednika Mihaila Obrenovića, koji je sagradio knez
Miloš u toku svoje druge vladavine od 1858. do 1860. godine. U ovom
objektu bilo je smešteno Ministarstvo spoljnih i unutrašnjih poslova sve do rušenja objekta 1911. godine.
Izgradnja dvora za Karađorđeviće, započeta pod nadzorom samog projektanta Stojana
Titelbaha, u periodu do 1914. godine uglavnom je obuhvatala građevinske radove, ukrase na fasadama i stolariju. Prva velika oštećenja nastala su prilikom bombardovanja u toku Prvog svetskog rata, kada je zgrada direktno pogođena granatama.
Novi dvor je građen za rezidencijalne potrebe
dinastije Karađorđević u periodu između 1911. i 1922. godine. Kamen temeljac položen je 14. septembra 1911. u prisustvu kralja Petra I
Karađorđevića, mitropolita Dimitrija, ministara, državnih savetnika i
viših oficira. Do prekida u gradnji došlo je u toku I Balkanskog i I svetskog rata.
Zgrada je podignuta prema projektu poznatog beogradskog arhitekte Stojana Titelbaha (1877-1916) na mestu porušenog dvorca prestolonaslednika Mihaila Obrenovića, koji je sagradio knez
Miloš u toku svoje druge vladavine od 1858. do 1860. godine. U ovom
objektu bilo je smešteno Ministarstvo spoljnih i unutrašnjih poslova sve do rušenja objekta 1911. godine.
 |
| pogled na Novi dvor |
Titelbaha, u periodu do 1914. godine uglavnom je obuhvatala građevinske radove, ukrase na fasadama i stolariju. Prva velika oštećenja nastala su prilikom bombardovanja u toku Prvog svetskog rata, kada je zgrada direktno pogođena granatama.
Opravke i zanatski radovi započeti su po
završetku rata pod nadzorom arhitekte Momira Korunovića, a okončani u proleće 1921. Radove na uređenju enterijera i dekorisanju objekta izvodila je francuska firma "Bezije" u toku 1921. i 1922. Nameštaj i uređenje prostora nose osobenosti stilova Luja XIV, Luja XV i Luja XVI.
Novi dvor je bio zvanična rezidencija kralja Aleksandra Karađorđevića od 1922. do
1933. godine, nakon čega je prema kraljevoj želji Dvor ustupljen Muzeju,
koji se uselio u ovaj prostor u junu mesecu 1934. godine.
1933. godine, nakon čega je prema kraljevoj želji Dvor ustupljen Muzeju,
koji se uselio u ovaj prostor u junu mesecu 1934. godine.
Bazen sa vodoskokom je porušen i zatrpan, kao i kapela,
a monumentalna dvorska ograda sa dve prelepe kapije je uklonjena. Tek pre tri godine između dvorova je podignuta fontana, nalik na nekadašnju, a park je urađen po ugledu na dvorski vrt.
Evo kako je "Daily telegraph" pisao o Starom dvoru
Jedan od odabranih koji je mogao da kroči u dvorski kompleks bio je engleski novinar Herbert Vivijen, tadašnji dopisnik Daily telegraph-a, koji je zabeležio svoje impresije o Starom dvoru:
" Ulazite na vrata od pozlaćenog gvožđa iznad kojih su orlovi starog srpskog carstva, a sa strane uniformisana straža sa dugačkim puškama na kojima su pričvršćeni bajoneti i stupate u stakleno predvorje sa zasvođenim prozorom iznad koga na suncu blista zasvođeni krst. Prolazeći kroz prostran i uzdignut središnji hol, gde snažni jonski stubovi podupiru predvorje, divite se dvorskom stepeništu, sa izrezbarenim i pozlaćenim rukohvatima. Sa leve strane se nalazi otmena dvorana za balove sa zidovima boje limuna i velikim belim lusterima od venecijanskog stakla. Kada prođete kroz tu prostoriju ulazite u salu za bankete, sa velikim mahagoni stolom za koji može da sedne pedesetak ljudi. Ovde pada u oči uvek prisutan dobar ukus, koji karakteriše svaku stvar, bila ona za upotrebu ili je ukrasna..."
Najnovija slika ovog kompleksa dvorova bila bi ona koju bi vi sami sebi dočarali i to tako, ako bi šetajući, za trenutak zastali u ulici Kralja Milana i levo pogledali Stari dvor, desno Novi dvor a gledajući izmedju dvorova, prisetili se ovog kratkog prikaza jednog trenutka istorije Beograda izgubljenog i sagledanog u vremenu i prostoru.Duga je i burna tvoja istorija Beograde – lepotom i ljubavlju zagrljen prekrasni grade…
0 коментара:
Постави коментар
Hvala na Vasem misljenju