Narodna biblioteka Srbije je nacionalna biblioteka Srbije.
Osnovana je 1832. u knjižari Gligorija Vozarovića. Inicijalni fond činili su pokloni Vozarevića i drugih srpskih kulturnih poslenika.
Za dan osnivanja Narodne biblioteke uzima se 15. februar po starom, odnosno 28. februar po novom kalendaru a godina 1832, kada knez Miloš naredio da se po jedan primerak svakog izdanja, takozvani " obavezan primerak" šalje Narodnoj biblioteci, ustanovivši status i funkciju Državne narodne biblioteke, najstarije srpske ustanove kulture.
Ova inicijativa je potekla od Dimirtija Davidovića, autora čuvenog Sretenjskog ustava i pokretača prve štamparije.
Kako navode u Narodnoj biblioteci: "Godine 1845. biblioteka je imala 1421 naslov u 2283 sveske i Autorski katalog, koji je izradio dr. Milovan Spasić. Kneževim ukazom iz 1835. godine uvedeno je zvanje državnog bibliotekara u rangu profesora Velike škole. Naziv "Narodna bibkioteka" ozvaničio je Đura Daničić, koji je definisao nacionalnu koncepciju nabavne politike i započeo izradu tekuće nacionalne bibliografije."
U vreme kada je bibliotekar bio Janko Šafarik (1861—1869), biblioteka je preseljena u Kapetan-Mišino zdanje i tu je dočekala Prvi svetski rat. Početkom Prvog svetskog rata jedan deo vrednijih, posebno starih rukopisnih knjiga, je evakuisan iz biblioteke i spakovan u voz. Tokom
rata jedan deo tih knjiga je nestao i kasnije vraćen, dok postoje knjige koje do sada nisu vraćene.
U Prvom svetskom ratu biblioteka je ostala bez svojih prostorija pa je 1920. godine za njene potrebe otkupljena „Kartonaža Milana Vape“, na Kosančićevom vencu. Bila je to jedna od lepših tadašnjih građevina u Beogradu.
 |
| plan preuređenja fabrike u biblioteku |
 |
| ostaci biblioteke |
Narodna biblioteka – zgrada na Kosančićevom vencu je potpuno sravnjena.
 |
| ostaci knjiga |
NEPROCENJIVO kulturno blago, gotovo celokupno pamćenje srpskog naroda sabrano u knjige, otišlo je u prah i pepeo.
Uništen je knjižni fond od oko 500000 svezaka, kao i zbirka od 1424 ćirilična rukopisa i povelje (12-17 vek), kartografska i grafička zbirka od 1500 brojeva, zbirke od 4000 naslova časopisa i 1800 naslova novina, zatim značajna i nedovoljno proučena zbirka turskih dokumenata o Srbiji, inkunabule i stare štampane knjige i celokupna prepiska značajnih ličnosti iz kulture i političke istorije Srbije i Jugoslavije. Osim toga nestali su svi inventari i katalozi. Iz stare zbirke rukopisa sačuvao se samo jedan rukopis koji je u tom trenutku bio van biblioteke. Neki od rukopisa koje se čuvaju ili su čuvani u Narodnoj biblioteci su: Letopis Popa Dukljanina (beogradski rukopis), Nikoljsko jevanđelje, Minhenski psaltir, Ćirilični Rampacetov bukvar, iz 1597. godine i drugi. Najstariji rukopis je Beogradski parimejnik iz 13. veka.
Spaljeno je 1.500 srednjovekovnih rukopisnih knjiga (mnoge od njih nisu bile proučene), originalne rukopise na pergamentu, povelje, kraljevska, carska i crkvena dokumenta, brojne zbirke turskih rukopisa, stare štampane knjige iz 15, 16. i 17. veka, stare mape, gravire, originalna muzička dela, novine...
Zauvek su nestali spomenici naše duhovnosti poput "Tipika svetog Save Jerusalimskog" iz 1319. (u prevodu arhiepiskopa Nikodima), Prizrensko "Četvorojevanđelje" na pergamentu sa srpskim recenzijama, "Oktoih" iz 12. i 13. veka, koji su među našim najstarijim rukopisima, "Aleksandride" iz 14. i 15. veka sa minijaturama na kojima je bio prvi prikaz pirata...
Nažalost, nikada tačno nije utvrđeno koliko se i kakvo blago čuvalo u Narodnoj biblioteci, jer su u zgradi izgoreli i katalozi. Jedno je sigurno: sa zgarišta nije izvučena nijedna cela knjiga.
CONVERSATION